5 tips voor stripboeken in de talenles

• Geplaatst op 25 April 2022
• Door Kirstin Plante
• 0

Voor sommige leerlingen zijn stripboeken veel aansprekender dan gewone leesboekjes. Jammer genoeg zijn normale stripboeken vaak veel te moeilijk, omdat ze geschreven zijn voor moedertaalsprekers, maar er bestaan gelukkig ook stripverhalen die speciaal voor taalleerders geschreven zijn.

Wat kun je met deze boeken doen in je les? Vijf tips voor succes!

Vocabulaire inmasseren

Pak het stripboek erbij en kijk kritisch naar de woordenlijst. Welke woorden kennen jouw leerlingen nog niet? Die woorden kun je in drie categorieën indelen:

1. Woorden die ze echt moeten kennen om dit verhaal te kunnen begrijpen
Deze woorden wil je ze aanleren vóórdat ze het verhaal gaan lezen. Dit zullen veelal hoogfrequente woorden zijn, of woorden die heel belangrijk zijn voor het verhaal. Je wilt dat leerlingen deze woorden moeiteloos kunnen herkennen voordat ze aan het boek beginnen, zodat het lezen een succeservaring wordt.

2. Woorden die wel handig zijn om al te kennen maar niet strikt noodzakelijk
In deze categorie vind je wat minder hoogfrequente woorden, en woorden die minder essentieel zijn voor een goed begrip van het verhaal. Deze woorden zijn een verrijking van hun woordenschat, en afhankelijk van het niveau van je leerlingen zul je hier meer of minder aandacht en tijd aan willen besteden.

3. Woorden waarvan het niet erg is als ze die nog niet kennen, omdat ze gemakkelijk te *her*kennen zijn, bijvoorbeeld verwante woorden (Spaans: ‘hotel’, Nederlands: ‘hotel’)

Je hebt nu een lijstje woorden waar je je lessen omheen kunt plannen. Denk aan PQA-gesprekken, Picture Talks, Kalenderpraatje, het samen verzinnen van een klassenverhaal (TPRS), Write&Discuss, enzovoort. Zorg dat dezelfde woorden steeds terugkomen in de verschillende activiteiten, zodat ze voldoende herhaald worden en stevig in het brein van de leerlingen verankerd raken. Nu kunnen ze het stripboek gaan lezen. Lees het gezamenlijk in de les, zodat je erover kunt praten tijdens het lezen, of laat leerlingen die dit willen, het boek lezen tijdens vrij lezen aan het begin van de les.

Een stripboek gebruiken als onderdeel van een thematische unit

Een stripverhaal kan onderdeel uitmaken van een thematische unit in jouw curriculum. Is het thema ‘dieren’? Dan is El gorila blanco een passend boek. Bij het thema ‘vriendschap en liefde’ zou Papacito goed aansluiten, en Pintando con las manos zou passen bij een unit over gelijkheid of mensen met een beperking. Heb je het over milieu en duurzaamheid? Pak dan La planète grise / Der graue Planet erbij.

Het stripboek als bron van dagelijkse cultuur

Wanneer een verhaal zich afspeelt in een ander land, is het voor lezers soms moeilijk om voor zich te zien hoe plaatsen en situaties eruit zien. Dat probleem heb je in stripboeken natuurlijk niet. Het grote voordeel van stripboeken is dan ook dat ze allerlei onuitgesproken zaken toch in beeld brengen. “Paqui liep door de straat naar haar huis” ziet er in ieder land anders uit, en soms zelfs per woonplaats. Vaak zijn dit aspecten van een cultuur waar je het niet snel over hebt in de les, omdat we ze te vanzelfsprekend vinden, of omdat ze ‘te dagelijks’ zijn. Veel leerlingen krijgen echter gemakkelijker een band met een andere cultuur via de dagelijkse dingen dan via ‘hogere cultuur’. Grijp deze kans dan ook met beide handen aan en bespreek wat er te zien is op de plaatjes in het verhaal: wat is er hetzelfde in jouw land/cultuur? Wat is er anders? Wat vind je er leuk aan? Wat zou je missen en wat zou je juist omarmen?

Een stripboek gebruiken voor discussies

Ieder stripboek biedt wel aanknopingspunten voor het bespreken van sociale en morele vraagstukken, waarbij het door de visuele weergave van het verhaal soms gemakkelijker is voor leerlingen om zich in te leven of situaties onder woorden te brengen. 

- Kunnen wilde dieren samenleven met mensen? Is het beter om zeldzame dieren veilig in een dierentuin te houden of kun je ze beter in hun natuurlijke habitat laten? Waarom wordt ‘anders zijn’ in de ene situatie ervaren als ‘bijzonder’ en in de andere situatie als ‘fout’? (El gorila blanco)

- Heb je speciale krachten nodig om een held/heldin te kunnen zijn? Wat zou er gebeuren als vrijwel al het water van de aarde zou verdwijnen? (La planète grise / Der graue Planet)

- Zijn wetten en regels nodig? Zijn straffen nodig? Kan er ‘goed’ bestaan zonder ‘kwaad’? (Ayar-saga)

- Is het voor kinderen met een beperking (doofheid, in dit geval) beter om apart onderwijs te krijgen? Waarom voelen mensen zich vaak ongemakkelijk als ze in contact komen met mensen met een beperking? Wat kunnen wij doen om mensen met een beperking vanzelfsprekender te betrekken bij activiteiten? (Pintando con las manos)

- Is het beter om in de stad te wonen dan op het platteland? Hoe belangrijk is natuur voor jou? Waarom is het belangrijk om respectvol om te gaan met planten en dieren? Is het nodig om mensen te straffen voor een slechte omgang met de natuur? (El Pombero)

- Maken Whatsapp en Snapchat het gemakkelijker om te communiceren of soms juist moeilijker? Waarom oordelen we zo sterk over ons eigen en andermans uiterlijk? Waarom is het zo moeilijk om tegen iemand te zeggen dat je verliefd op hem/haar bent? (Changes / Cambios)

- Is in de liefde alles geoorloofd? Kun je iemand verliefd op je laten worden door trucjes? Hoe kun je onderscheiden of iemand gewoon aardig is of dat iemand echt in je geïnteresseerd is? (¡Papacito!)

Personaliseren met stripboeken

In ieder stripverhaal gebeuren wel dingen die je kunt relateren aan ervaringen van je leerlingen. Hoe ver je hierin wilt gaan, hangt af van de sfeer in de klas en jouw band met je leerlingen. In een veilige klas met wie je een goede band hebt, kun je praten over zaken als ‘voel jij je wel eens alleen’, ‘heb jij je wel eens verraden gevoeld’? (Ayar-saga, Papacito). Maar in een klas die je minder goed kent, of waar de sfeer niet veilig voelt, zul je de gesprekken meer aan de oppervlakte willen houden: ‘heb jij wel eens iets onverklaarbaars meegemaakt’ (El Pombero), of, heel simpel ‘wat is jouw lievelingsdier, en waarom’? (El gorila blanco)

Personaliseren is niets meer en niets minder dan interesse tonen in wat jouw leerlingen te vertellen hebben, door vragen te stellen en dóór te vragen. Ook als jouw leerlingen nog niet heel taalvaardig zijn, kun je hen helpen hun verhaal te vertellen door vragen te stellen en hun antwoorden te parafraseren in hele zinnen. Zo leer jij je leerlingen beter kennen, en leren zij elkaar ook beter kennen. 

Reader’s Theater met stripboeken

In ieder stripboek zijn wel scènes die perfect zijn om te laten uitbeelden door je leerlingen. Je kunt het simpel houden door scènes te laten uitbeelden terwijl jij vertelt en voorleest. Op hogere niveaus kun je de leerlingen zelf de dialogen laten uitspreken. Laat hen oefenen zodat ze een flinke portie drama in hun voordracht kunnen stoppen.

Ook kun je leerlingen zelf een scène laten uitbreiden. Ze bedenken wie er nog meer betrokken kan zijn bij de scène, wat ervoor en wat erná gebeurt, of een andere afloop voor de scène bedenken.

Tijdens het uitbeelden van een scène kun je ook de actie even stopzetten en een personage ‘interviewen’: “Wat vind je van deze situatie? Wat hoop je te bereiken? Hoe voel je je?”

Tot slot

Stripboeken zijn lange tijd niet serieus genomen als leesmateriaal, maar voor sommige leerlingen kunnen stripboeken een goede opstap zijn naar het lezen van doorlopende teksten. Daarnaast kunnen stripverhalen een geweldige bron vormen van cultuur en persoonlijke of thematische gespreksonderwerpen. Pak dus snel een stripboek erbij en jouw lessen kunnen niet meer stuk!